'Süleyman Demirel kimdir, kaç yaşında ve nereli?', 'Süleyman Demirel'in mezarı nerede?' sorularının karşılıklarını sayfamızda aktardık. 1993 yılında 9. Cumhurbaşkanı seçilen Demirel, 1962 yılında Adalet Partisi'nde siyasete adım attı. İTÜ İnşaat Mühendisliği mezunu olan 'Süleyman Demirel'in biyografisi' ve siyasete damga vuran 'unutulmayan sözleri' haberimizde…
SÜLEYMAN DEMİREL KİMDİR?
Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, 1 Kasım 1924 tarihinde Isparta'nın Atabey kazasına bağlı İslamköy'de yerküreye geldi.
Peder, Su Yöneticisi, Barajlar Hükümdarı, Morisson Süleyman, Çoban Sülü, Şapka, Bir Bilen, Antrenör, Zenit Süleyman, Güniz Sokak üzere lakapları bulunmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti'nin 9. cumhurbaşkanıdır. Başbakan olarak tek başına iktidarda bulunduğu 1965-1971 periyodunda Türkiye iktisadı ortalama yıllık yüzde 7.0 nispetinde büyümüş ve Türkiye'nin GSMH'si yerküre yekununun binde 7.43'ünden binde 8.37'sine yükselmiştir.
Isparta'nın Atabey kazasına bağlı İslamköy'de doğdu. İlköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyonkarahisar'da bitirdi. Şubat 1949'da İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi'nden mezun oldu.
Siyasal ömrüne, 1962 yılında, Adalet Partisi Umumî Yönetim Şurası üyeliği ile başladı. Mamafih, 20 Mayıs 1963 ayaklanması sırasında “Şapkamı alıp giderim” diyerek partideki hizmetinden istifa etti ve Amerikan Morrison firmasının Türkiye temsilcisi olarak, parti yöneticisi Emekli Orgeneral Ragıp Gümüşpala vefat edene kadar müteahhitlik yaptı.
28 Kasım 1964 tarihinde bu partiye umum lider seçilmesinin akabinde, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965 tarihleri arasında vazife yapan koalisyon hükûmetinde meclis dışından Başbakan Yardımcısı olarak hizmet aldı.
10 Ekim 1965'te yapılan umumi seçimlerde başında bulunduğu AP, yüzde 52 oy alarak tek başına iktidar oldu. Bu seçimlerde Isparta Milletvekili olarak parlamentoya girdi ve Türkiye'nin 12. Başbakanı olarak hükûmeti kurdu. Bu hükûmet 4 yıl sürdü.
Bir numara Demirel hükümetinde devlet 68 öğrenci hadiseleriyle sarsıldı.
10 Ekim 1969 tarihindeki umumi seçimlerde de Adalet Partisi yüzde 48 oy alarak tekrar tek başına iktidar oldu. 2. Demirel Hükümetinde hadiselerin önüne geçilemedi. Bir yandan da eski Demokrat Parti mensuplarının siyasi haklarının iadesi sorunu nedeniyle Celal Bayar etrafındaki Adalet Partisi milletvekilleri istifa ederek Demokratik Parti (1970)'yi kurdular. Bu mevzuyu da kullanan Ulusal Demokratik Devrimciler 9 Mart 1971 darbe teşebbüsüne kalkışınca 1971 yılında 12 Mart muhtırası ile askeri darbe yapıldı.
Demirel istifa etti, Nihat Erim hükümeti kuruldu.
1973 yılında yapılan seçimlerde, siyasi rakibi olan Bülent Ecevit'in liderliğindeki CHP, Demirel'in AP'sinden daha çok oy aldı. 1975 yılında kurulan 1. Milliyetçi Cephe hükümetinde, “AP-MSP-MHP-CGP” koalisyonunda tekrar başbakan oldu.
1977 seçimlerinde de en çok oyu alan parti CHP olduğu halde hiç bir parti tek başına hükümet kuramıyodu. 1977 yılında kurulan 2. MC hükümetinde, “AP-MHP-MSP” koalisyonunda başbakanlık yaptı.
Güneş Motel Hadisesi diye anlandırılan operasyonla CHP, Adalet Partisinden seçilen 13 milletvekilini bakanlık vaadiyle aktarım ettikten sonra 2. MC düştü.
1978 başında Ecevit tek başına iktidar oldu. AP'den aktarım edilen milletvekillerinin birçoklarına bakanlık verildi. Ambargonun getirdiği dertler, pahalılık ve bir kısmı Türk Gladio'su tarafından organize edilen anarşik vakalar (özellikle Kontrgerilla tarafından tertiplendiği sav edilen Kahramanmaraş olayları) Ecevit iktidarının halkın nezdinde itimadını kaybetmesine neden oldu.
1979 ara seçimlerinde devrimci kümelerin da boykot etmesiyle Demirel tek başına iktidar oldu. Bu sırada DPT Müsteşarlığına Turgut Özal getirildi. 24 Ocak 1980 Türkiyenin liberal iktisada geçişinde tam bir dönüm noktası oldu. 1980 yılında hadiselerin önüne geçilemezken, eski başbakan Nihat Erim, Inhisar Bakanı Gün Sazak ve Maden-İş umum lideri Kemal Türkler öldürüldü.
1971 muhtırası ile 1980 darbesi arasında 1975, 1977 ve 1979 yıllarında 3 kere koalisyon hükümeti kuran Süleyman Demirel, 12 Eylül darbesinden sonra bir müddet Zincirbozan askeri tesislerinde tutuklu kaldı. 1987'ye kadar 7 sene yasaklı olarak siyaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987'de yapılan halk oylaması ile siyasi yasaklar kaldırıldı ve 24 Eylül 1987 tarihinde, Sahih Yol Partisi Umumi Başkanlığı'na seçildi.
29 Kasım 1987'de yapılan umum seçimlerde Isparta Milletvekili olarak tekrar TBMM'ne girdi. 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan umum seçimler sonrasında da, DYP ile Çevre Demokrat Halkçı Parti'nin biraraya gelerek koalisyon kurduğu 49. T.C. Hükümeti'nde Başbakan olarak vazife aldı.
16 Mayıs 1993 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin 9. Cumhurbaşkanı olarak seçildi. Cumhurbaşkanlığı sırasında 1997 yılında gelişen 28 Şubat sürecinde Postmodern darbe yapıldı. Bu süreçte, Başbakanlıktan istifa eden Necmettin Erbakan'ın noktasına, gerisinde TBMM çoğunluğu olan DYP başkanı Tansu Çiller'i değil Anavatan Partisi Yöneticisi Mesut Yılmaz'ı Başbakan tayin etti, sonra da bu hükümetin güvenoyu alabilmesi için bir küme DYP milletvekilini partilerinden koparttı.
Cumhurbaşkanlığı vazifesini 2000 yılında periyodun Anayasa Duruşması yöneticisi kendisi üzere Afyon Lisesi mezunu olan Ahmet Necdet Sezer'e devretti.
30 yaşında umumî yönetici, 40 yaşında evvel parti umum yöneticisi, sonra başbakan olmuş; 12 seneye yaklaşan başbakanlık hizmetinde, Türkiye'nin kalkınması ve gelişmesine çeşitli hizmetlerde bulunmuştur. Demirel'in tek başına iktidar olduğu 1965-1971 devrinde Türkiye'nin iktisadı ortalama yıllık yüzde 7 orantısında büyümüştür.
Türkiye'nin en genç umum yöneticisi, en genç başbakanı ve İsmet İnönü'den sonra en uzun başbakanlık yapmış kimsesi olan Süleyman Demirel, Cumhurbaşkanlığı hizmetini tamamladıktan sonra faal siyaseti bırakmıştır.
17 Haziran 2015'te, tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. Mevti üzerine 17–19 Haziran tarihleri arasında ulusal yas ilan edildi.
SÜLEYMAN DEMİREL KAÇ YAŞINDA ÖLDÜ
1924 doğumlu olan Süleyman Demirel, 2015 yılında hayatını kaybettiğinde 91 yaşındaydı.
SÜLEYMAN DEMİREL NEDEN ÖLDÜ VE MEZARI NEREDE?
Yaşlılığa bağlı olarak teneffüs yolu enfeksiyonu ve kalp yetmezliği nedeniyle vefat eden Süleyman Demirel'in mezarı, veladet konumu olan Isparta'nın Atabey kazasına bağlı İslamköy kabristanında taraf almaktadır.
SÜLEYMAN DEMİREL'İN UNUTULMAZ LAFLARI
* Süleyman Demirel'in başbakan olduğu bir devirde, 12 ada konusunda Yunanistan ile tekrar sorun yaşanmış, karşılıklı kılıçlar çekilmişti. Sonraki gün kabine toplanmış ve içtima uzun saatler sürmüş. Dışarıda gazeteciler merakla yapılacak olan açıklamayı bekliyor:
– Sayın Başbakan, Yunanistan Ege Denizi'nin bir Yunan gölü olduğunu iddaa ediyor. Yanıtınız ne olacak?
– Ege bir Türk gölü değildir. Ege bir Yunan gölü de değildir. Ege zati bir göl de değildir!
* “Benzin vardı da biz mi ictik?”
Süleyman Demirel’in, devranında benzin yokluğu hakkında kendisine gazetecilerden yönelen sorulara verdiği efsanevi yanıt. Bu karşılık şöyle devam etmiştir: “Su mu daha kıymetlidir benzin mi? Natürel ki su, benzin içilmez lakin su içilir.”
* “70 sente muhtacız!”
Türkiye’de 70’lerin ahir yaşanan ekonomik buhrana atfen sarf edilmiştir. Demirel, dış ticaret açığındaki artışı ve döviz darboğazını bu kelamla söz etmiştir.
* “Yedi kez geldim”
“Ben altı kez gittiysem yedi kez geldim” Başbakanken bir programda kendisine “Sizi o bulunduğunuz alandan altı kere indirdiler, hala orada nasıl duruyorsunuz?” diyen gazeteciye verdiği cevap…
* “Beşiktaş'ı niçin sormuyorsun?”
Süleyman Demirel'e Fenerbahçeyi mi, yoksa Galatasarayı mı tuttuğunu soran muhabire verdiği cevap.
“Bana, ‘Milliyetçiler adam öldürüyor' dedirtemezsiniz.
Demirel'in tahminen de hayatında en çok reaksiyon çeken kelamıdır.
* “Neresini sıkacaktım?”
60’lı yıllar… Kıbrıs problemi nedeniyle İngiltere’yle Türkiye’nin arası makûs. Tam da bu sırada Demirel İngiltere’ye ziyarete gidiyor. Dönüşte gazetecilerle arasında geçen diyalog ise şöyle:
-Efendim, neden İngiliz Dış Münasebetler Bakanı’nın elini sıktınız?
-Neresini sıkacaktım kardeşim?
* “Yollar yürümekle aşınmaz”
Demirel bu kelamı, 8 kasım 1968’de AP Ankara Vilayet Kongerisinde sokaklara dökülen halk için söylemiştir. Daha sonra da “kimse beni yanlış çıkarmak için , bakalım yollar yürümekle eskir mi diyerek daha ziyade yürümemiştir” diye geliştirmiştir.
* “Kimin aklına gelir patlayacağı?”
Kırıkkale’de cephane fabrikası patlamıştır. neden tedbir alınmadığı gazete manşetlerininden inmezken Demirel kendi uslübuyla hikayesi bu kelamları ile kıymetlendirir.
“Ben bir gün konutumda otururken Çankaya'ya çıkayım diyerek çıkmadım.”
* “İcabı varsa feminizim fevkalade bir şeydir”
His Asena'nın birinci tanınan olduğu devirlerde kendisine husus hakkındaki fikirleri soruldu. Demirel: “Bunun icabı vardır yahut yoktur bu münferit bir mesele… İcabı yoksa fuzuli bir şey yapılmış olmaz tekrar de… İcabı varsa feminizim fevkalade bir şeydir”
* “Yarın güneş doğacak mı?”
24 şubat 1993, Başbakan: Kontrgerilla tartışması kadar Türkiye'de havanda su dövülen bir bahis yoktur. Deniyor ki, araştıralım. O devir her şeyi araştıralım, yarın güneş doğacak mı diye araştıralım”
* Derin devlet
Muhabir: Efendim, derin devlet nedir?
Demirel: Derin devlet, olağan devletin raydan çıkmış halidir.
* Kan döken insanlara…
Bir kış PKK ateşkes ilan ettiğinde o vazgeçilmez üslubuyla devletin bakış açısını çok hoş özetler: “Kan döken kişiler ‘biz kan dökmekten vazgeçtik’ derlerse, ‘iyi yaptınız, alın size bir mükâfat verelim’ denmesi mümkün değil. Kan döken kişilere ‘aman vazgeçmeyin, kan dökmeye devam edin’ demek de mümkün değil. Kan döken beşerler bundan vazgeçerlerse, bu iyi olmadı demek de mümkün değil.”
Dört kaz teslim etsen, akşama üçünü kaybedip gelir (1980 öncesinde Bülent Ecevit’e)
* “Enkaz devraldık”
Artık bu cümleyi sarf etmeyen hükümet kalmadı. Seçilir seçilmez birinci olarak “enkaz devraldık” diyorlar lakin bu cümleyi siyasi hayatımıza birinci sokan Demirel'in ta kendisidir…
Kırk günde kabak yetişmez. (1978'de CHP'nin 40 günde Türkçe bilmeyen muallimleri alıp hoca yapması için demiştir.)
* “Onu işte ben yaptım!”
Üniversite ziyaretlerinden birinde sol görüşlü bir öğrenci Demirel’i sıkıştırmaya çalışır.
– Türkiyede yapılan her türlü işi sahiplenmek üzere bir adetiniz var…
– Sen nerde oturuyorsun?
– Niçin ki? Kadıköy'de!
– Hah işte buraya her gün gelmek için üstünden geçtiğin köprü var ya
– Ee evet
– Onu işte ben yaptım!
* “Dün dündür, bugün bugündür…”
* “Gap'ı kimseye gap diye gaptırmam.”
* “Verdimse ben verdim” (Ilksan skandalında usulsüzlüğe husus olan para için)
* “Çay'a yapılan artırım değildir. Kalite ayarlaması yapıldı. Çayın kalitesi yükseltildi.” (Çay'a yapılan artırımı soran muhabirlere)
* “Dünkü güneşle bugünkü çamaşır kurutulmaz.”
* “Memlekette gaz vardır.” (Gaz kahrı için hükümet ne üzere tedbirler alıyor diye soran gazeteciye)
* “Kim ödeyecek 350 milyar lira zararı? Ben öderim diyen bir babayiğit çıksın göreyim, devlet öder diyen çıksın göreyim. Nereden öder devlet 350 milyar lira zararı?” (24 Ocak 1980 tarihli basın toplantısından)
Süleyman Demirel ve ayrılmadığı şapkası ile ilgili lafları
* Benim şapkam tatilde de çalışır
* Bu şapkayı millet yarattı gardeşim”
* Bu fötr şapkayla 6 sefer gittim, 7 kez geldim.
* Bu şapka demokrasinin sembolü olmuştur
Karar